مسیر رفاه از جمعیت می‌گذرد/ فرصت برای رشد جمعیت محدود است
تاریخ انتشار: ۲۳ آبان ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۴۰۳۹۵۸
به گزارش خبرنگار مهر؛ نقش تحولات جمعیتی در عرضه نیروی کار و در نتیجه رشد تولید، می‌تواند در رشد و توسعه اقتصادی اجتماعی هر کشور نقش بسزایی ایفا کند. همچنین پیری جمعیت، نگرانی‌هایی را برای اقتصاد در سطح جهانی و اکثر جوامع در حال توسعه از جمله ایران، ایجاد کرده‌است.
نوزدهم آبان ماه سالگرد ابلاغ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
پرویز صفری فعال اجتماعی در یادداشتی که برای خبرگزاری مهر نگاشته است؛ به اهمیت جمعیت در تحقق توسعه و ایجاد رفاه پرداخته است. این یادداشت بدین شرح است.
یکی از ملزومات رفاه در کشورها، رشد اقتصادی مثبت است. یعنی زمانی‌که رشد اقتصادی، افزایشی شود؛ وضعیت رفاه جامعه نیز ارتقا می‌یابد. یکی از مؤلفه‌های مهم در خصوص سرچشمه بهبود وضعیت اقتصادی در هر محیط‌جغرافیایی، وضعیت جمعیت و تحولات آن است.
در همین راستا، نگارنده در این یادداشت تحقیقی در نظر دارد، به تبیین اثرات مبحث جمعیت بر وضعیت اقتصادی و رفاه ایران بپردازد. همچنین قصد دارد به شبهات جریان شبه‌علمی پیرو نظریات تاریخ مصرف‌گذشته مالتوسی، پاسخ دهد. همان گروهی که با پژوهش‌سازی، بدنبال این است که انگاره تأثیر منفی جمعیت بر اقتصاد را در اذهان عمومی، تثبیت کند.
تغییرات جمعیتی و نقش آن در عرضه نیروی کار و در نتیجه رشد تولید، می‌تواند در رشد و توسعه اقتصادی- اجتماعی هر کشور نقش بسزایی ایفا کند. یکی از عوامل مؤثر بر تحولات جمعیتی، تطور در میزان باروری است که خود به‌شدت عرضۀ نیروی‌کار را تحت تأثیر قرار می‌دهد. امروزه، برخی از اقتصاددانان بر این عقیده‌اند که مؤلفه‌های جمعیتی قادر است به‌عنوان یک عامل اساسی، اثرات منفی کاهش باروری بر رشد اقتصادی را بهبود ببخشد. این درحالی است که در سال‌های اخیر، پیری جمعیت در حالت کلی و به‌ویژه کاهش باروری، نگرانی‌هایی را برای اقتصاد در سطح جهانی و اکثر جوامع درحال توسعه از جمله ایران، ایجاد کرده‌است.
در همین زمینه، تغییرات ساختار سنی جمعیت که منجر به سالخوردگی جمعیت در زمان حال یا آینده می‌شود، بر مؤلفه‌های مهم اقتصادی مانند نیروی کار، تولید، تصمیمات مربوط به پس‌انداز و مصرف، بهره‌وری، تورم و غیره تأثیر می‌گذارد و خصوصاً اینکه سالخوردگی جمعیت به طور مستقیم بر اندازه نیروی‌کار تأثیر می‌گذارد. از این رو، با مطالعه گذار ساختار سنی جمعیت، می‌توان فرصت‌ها و چالش‌های حال و آینده جمعیت را تشخیص داد.
ایران الان در بازه پنجره جمعیتی قرار دارد، این دوره فرصت زمانی از تحولات جمعیتی یک کشور است که در آن فعالیت به حداکثر می‌رسد و نوعی ساختار جمعیتی مطلوب برای شتاب بخشیدن به رشد اقتصادی فراهم می‌شود. در حال حاضر، با توجه به ماهیت گذار جمعیتی و تغییرات ساختار سنی مرتبط با آن، سهم جمعیت سنین فعالیت در ایران افزایش یافته و این فرآیند موجب گشوده شدن پنجره فرصت و سود جمعیتی فراروی اقتصاد کشور شده است. پنجره جمعیتی دوره‌ای است که در آن، کمتر از یک- سوم جمعیت خارج از سنین فعالیت (زیر ۱۵ سال و ۶۵ سال و بالاتر) و بیشتر از دو-سوم جمعیت در سنین فعالیت (۶۴-۱۵ ساله) قرار گیرند.
با توجه به افزایش نسبت جمعیت سنین فعالیت و کاهش نسبت‌های وابستگی سنی، ایران در سال ۱۳۸۵ وارد فاز پنجره جمعیتی شده است. همانطور که در نمودار بالا مشخص شده است، فاز پنجره جمعیتی، یک وضعیت موقت در ساختار جمعیتی کشور است. اندازه و زمان‌بندی این بازه بیشتر به روندهای گذشته مرگ‌ومیر و بویژه باروری وابسته است. علاوه براین، نباید نقش مهاجرت را در این زمینه فراموش کرد. براین اساس، فاز پنجره جمعیتی ایران در سال ۱۳۸۵، باز شده و برای چهار دهه باز می‌ماند و از سال ۱۴۳۰ به بعد با افزایش جمعیت سالمند، به تدریج بسته خواهد شد (عزتی, مظفری, & علیلو, ۱۳۹۸). البته درصورت کاهش ناگهانی و سریع نرخ باروری کل در ایران، فرصت پنجره جمعیتی زودتر از دست خواهد رفت.
همچنین، بدنه‌ی دانش و ادبیات پژوهشی موجود درباره‌ی مناسبات جمعیت و توسعه مؤید آن است که تحولات کمی و کیفی جمعیت این استعداد و قابلیت را دارد که روی مؤلفه‌های خاص توسعه تأثیرگذار باشد، درحالی‌که از آنها تأثیر نیز می‌پذیرد (محمدپور, بخشی دستجردی, جعفری, & اثنی‌عشری, ۱۳۹۲).
با این وجود، اگر رشد جمعیت و سرانه تولید ناخالص داخلی کاملاً ً مستقل باشند؛ نرخ رشد جمعیت به وضوح به نرخ‌های رشد اقتصادی بالاتر منجر خواهد شد. در این راستا، بسیاری از کارشناسان معتقدند که تنها رشد سرانه تولید ناخالص داخلی به بهبود رفاه اقتصادی منجر خواهد شد. از سوی دیگر، اگر رشد جمعیت سبب رشد سرانه تولید شود؛ نرخ رشد جمعیت بالاتر، بسته به ماهیت اثرات آن بر تولید ناخالص داخلی سرانه، به رشد اقتصادی بالاتر یا کمتر کمک خواهدکرد (E.Wesley , ۲۰۱۷).
پیری جمعیت در کشورهایی مانند ژاپن به این معنی است که از یک گروه نسبتاً ً کوچک‌ترِ جوانان در سن کار خواسته خواهد شد، تا از تعداد بازنشستگان در حال افزایش، حمایت کنند. این مسئله نیز رشد اقتصادی را کاهش می‌دهد. بنابراین، ساختار سنی جمعیت یکی از مؤلفه‌های تأثیرگذار بر رشد اقتصادی کشورها به‌شمار می‌رود.
رشد جمعیت و روند صعودی تولیدناخالص داخلی ایران طی چهار دهه اخیر
در همین راستا، جولیان سیمون، اقتصادان شهیر امریکایی، معتقد است در بلندمدت، رشد جمعیت تأثیر مثبتی بر توسعه دارد. افزایش جمعیت، اگر با هدف ارتقا و توانمندسازی جمعیت دنبال شود؛ محرک رشد اقتصادی خواهد بود و تأثیر تغییرات پویایی جمعیت در بلندمدت در بهبود رفاه اقتصادی احساس خواهد شد (Inayah, 2020).
همچنین برمبنای داده‌های بانک جهانی، سرانه تولید ناخالص داخلی با وجود افزایش جمعیت در ایران، روند صعودی را طی کرده‌است؛ هرچند در این میان به دلیل اثرات تحریم‌های اقتصادی، این مسئله با فراز و نشیب همراه شده است. با این وجود، همانگونه که در تصویر زیر قابل مشاهده است، جمعیت ایران طی ۵ دهه اخیر از ۲۲.۵ میلیون نفر سال ۱۳۳۵ تا سال ۱۴۰۱، ۴ برابر افزایش یافته و به بیش از ۸۴.۷ میلیون نفر رسیده است.
از سوی دیگر، با وجود رشد جمعیت ایران، آنچه از شواهد، آمارها و اطلاعات موجود برمی‌آید، نشان می‌دهد که در طول دهه‌های اخیر، گام‌های مهم، مؤثر و موفقی در جهت کاهش فقر و افزایش رفاه خانوارهای ایرانی برداشته شده است. شاخص‌های مختلف رفاهی مانند سطح سواد، امید به زندگی، کاهش مرگ و میر نوزادان و مادران، طول عمر زنان و… همگی با رشد قابل ملاحظه‌ای همراه بوده‌اند و تردیدی نیست که این رشد، نقش مهمی در افزایش سطح رفاه خانوارها داشته است (اطلس رفاه ایرانیان, ۱۳۹۹).
با توجه به مطالب ارائه شده، مشخص است رشد جمعیت در بازه بلندمدت، یکی از مؤلفه‌های مثبت در افزایش سطح رفاه ایرانیان، به‌شمار می‌رود. بنابراین شایسته است همه‌ی مردم نسبت به رابطه رشد جمعیت و افزایش سطح رفاه با دید بازتر و مثبت‌تری بنگرند.
موضوعی که هم با مفاهیم و آموزه‌های ارزشمند اسلامی-ایرانی ما سازگار است؛ و هم با مطالعه سیر تاریخی توسعه در ایران.
منبع: مهر
کلیدواژه: قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده طرح حمایت از خانواده و جوانی جمعیت رشد جمعیت پیری جمعیت شهرداری تهران شورای شهر تهران آلودگی هوا هلال احمر جمهوری اسلامی ایران اغتشاش شهردار تهران مدیریت بحران مدیریت شهری علیرضا زاکانی پلیس راهور سازمان تامین اجتماعی مترو شورای شهر عضو شورای شهر تهران تولید ناخالص داخلی پنجره جمعیتی سنین فعالیت رشد اقتصادی سرانه تولید ساختار سنی نیروی کار رشد جمعیت خواهد شد
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۴۰۳۹۵۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
۴ کوهنورد گمشده درارتفاعات بام ایران، تلفنی نجات یافتند
ایسنا/مازندران رییس جمعیت هلال‌احمرشهرستان از نجات جان ۴ کوهنورد گمشده در مسیر صعود به قله دماوند توسط نیروهای عملیاتی این جمعیت با راهنمایی‌های تلفنی به یکی از اعضای این گروه خبر داد.
جمشید نیکزاد دراین رابطه به خبرنگار ایسنا گفت: گزارش مفقودی ۴ کوهنورد تهرانی در مسیر بازگشت از صعود به قله دماوند به مرکز کنترل و هماهنگی عملیات هلال‌احمر اعلام شد و بلافاصله عوامل این جمعیت در پایگاه عملیات کوهستان شهر رینه با برقراری ارتباط تلفنی با اعضای گروه، شرایط راهنمایی مسیر بازگشت را برای آنها ایجاد کردند.
وی افزود: به علت شرایط جوی نامناسب، اعضای این گروه در ارتفاع بیش از ۳۶۰۰ متری مسیر بازگشت خود را گم کرده بودند و با راهنمایی که به صورت تلفنی با آنها ایجاد شده بود به پناهگاه سوم قله دماوند رسیدند.
رییس جمعیت هلال‌احمر آمل ادامه داد: پس از استقرار آنها در پناهگاه سوم و درشرایطی که آنها برای بازگشت به سمت پایین در روز بعد اقدام کرده بودند، شرایط ارتباطی با تلفن همراه هر چهارنفر از اعضای گروه قطع شده بود که درنهایت یک تیم سه نفره از پایگاه امداد ونجات کوهستان جمعیت هلال احمر مستقر در شهر رینه و یک گروه کوهنوردی داوطلب مردمی از استان البرز برای جستجو و پیدا کردن این کوهنوردان وارد مسیر صعود آنها در ارتفاعات قله دماوند شدند.
نیکزاده اضافه کرد: پس از چند ساعت جستجو در مسیرهای مختلف و اعلام شده اعضای گروه، در نهایت با اعلام قرارگاه فدراسیون کوهنوردی درشهر رینه، که اعضای گروه به این مکان رسیدند ،در نهایت اعضای گروه در سلامت کامل و بعد از حدود دو روز از صعود و گم شدن در مسیر بازگشت نجات یافتند.
رئیس جمعیت هلال احمر شهرستان آمل درعین حال به کوهنوردان و دیگرعلاقمندان به طبیعت گردی در فصل بهار توصیه کرد: افرادی که قصد صعود به قله دماوند را دارند، حتما با همراهی کوهنوردان خبره که تجربه صعود در شرایط‌های خاص را دارند، بهره ببرند.
وی همچنین اضافه کرد: در صورت نیاز به کمک و قرار گرفتن در شرایط اضطراری عمومی و پیچیده انواع حوادث کوهستان حتّی بدون داشتن سیم کارت در تلفن همراه، با شماره ۱۱۲ هلال احمر تماس بگیرند.
دماوند با ۵۶۰۰ متر بلندترین قله ایران است و بیشترین صعود به این قله نیز از نیمه اردیبهشت تا اوایل شهریور انجام می‌شود.
انتهای پیام
تداوم بارندگیها در کشور / دمای هوا در بعضی مناطق کاهش می‌یابد